Jedan od najbitnijih ako ne i najbitniji uslov da nam u prostorima u kojima boravimo bude prijatno jeste odgovarajuća temperatura. Svi znamo da nam je u objektima najprijatnije u proleće i jesen, kada su spoljašnje temperature takve da nam nije potrebno niti grejanje niti hlađenje. Sada se postavlja pitanje da li je moguće objekte zagrejati odnosno ohladiti tako da se u prostoru osećamo kao u proleće i jesen.
Odgovor na ovo pitanje je: da, moguće je! A na koji način? Jednostavno treba prostor zagrevati odnosno rashlađivati „neprimetno“. Ne smemo biti agresivni, koristiti vruća grejna tela, sisteme sa intenzivnom cirkulacijom vrućeg odnosno hladnog vazduha, bučne sisteme, sisteme koji skupljaju nečistoće i prašinu. Ljudi koji borave u prostoru treba što manje da osećaju rad sistema za grejanje i hlađenje.
Rešenje se nalazi u korišćenju grejnih i rashladnih tela što većih površina i što blažih temperatura. To postižemo sistemima površinskog podnog, zidnog i plafonskog grejanja i hlađenja.
Iako se radi o modernim sistemima koji se primenjuju u najsavremenijim objektima koji zadovoljavaju najviše standarde energetske efikasnosti i ugodnosti, ovi sistemi svoje korene vuku još od starog Rima. Najstariji primer je „Hipokaust“. Stara rimska kupatila zagrevala su se tako što su prilikom gradnje ispod kamenog poda i oko zidova ostavljani vazdušni prostori kroz koje su strujali dimni gasovi i zagrejan vazduh iz ložišta. Na taj način su zagrevani i zidovi i podovi.
Princip rada savremenih površinskih sistema
Kroz cevnu zmiju postavljenu u podu, zidu ili plafonu u režimu grejanja protiče topla a u režimu hlađenja rashlađena voda.
U režimu grejanja voda temperature do 45°C zagreva površinu. Toplota se sa zagrejanih podova i zidova prenosi blagim toplotnim zračenjem na okolne površine, vazduh i ljude u prostoriji. Temperatura podova kod podnog grejanja treba da bude do 27°C, a zidova kod zidnog grejanja do 37°C. Važno je napomenuti da temperatura podnog grejanja ne bi smela da pređe 27°C jer više temperature nisu ni ugodne ni zdrave pri dužem korišćenju.
U režimu hlađenja u letnjem periodu kroz cevne zmije u zidovima i plafonima protiče rashlađena voda i hladi površinu. Rashladna energija se takođe blagim zračenjem prenosi na okolne površine vazduh i ljude u prostoriji.
Sistemi panelnog grejanja i hlađenja:
| zidno | podno | plafonsko | ||
 |
 |
 |
Pre nego što objasnimo prednosti ovih sistema treba nešto razjasniti. Kod površinskih sistema grejanja i hlađenja površine podova treba koristiti prvenstveno za grejanje a površine plafona prvenstveno za hlađenje. Da budemo precizni, tehnološki je moguće koristiti i podne površine za rashlađivanje i plafonske površine za zagrevanje prostora ali bi to za čoveka koji boravi u prostoru bilo neprijatno. Zidni sistemi se ravnopravno koriste i za grejanje i za hlađenje.
Prednosti površinskih sistema:
– Prostor je ravnomerno zagrejan (rashlađen) blagim zračenjem, bez neprijatnog strujanja vazduha cirkulacije prašine i sušenja vazduha. Postiže se maksimalna ugodnost u prostoru
– Ovi sistemi su potpuno higijenski jer ne postoji mogućnost zadržavanja prašine i prljavštine i razvoja mikroorganizama, grinja itd
– Grejne (rashladne) površine ne zahtevaju nikakvo posebno održavanje niti čišćenje, trajni su i pouzdani u radu
– Ugrađeni sistemi su nevidljivi u prostoru, nema nikakve vidljive cevne mreže, ventila i slično. Prostori izgledaju lepo, čisto i elegantno
– Kao nisko temperaturski sistemi značajno su ekonomičniji od klasičnih u proseku 30%
Iako je od površinskih sistema grejanja najpoznatije, najčešće korišćeno i najduže u upotrebi podno grejanje najuniverzalnije i najpogodnije je zapravo zidno grejanje i hlađenje. Sama činjenica da se ovaj sistem ravnopravno koristi za grejanje i za rashlađivanje pruža mu ogromnu prednost. Značajno ograničenje za podno grejanje je podna obloga koja se postavlja preko njih. Konkretno drvo odnosno parket kao najčešće korišćena podna obloga nije pogodan za kombinaciju sa podnim grejanjem. Postojanje specijalnih parketa namenjenih za podno grejanje ne menja tu činjenicu.
Prostorija sa ugrađenim zidnim panelima za grejanje i hlađenje
 |
 |
|
| u procesu rada | po završetku radova |
Pri izboru sistema grejanja jednostavno treba pratiti želju investitora po pitanju podnih obloga, treba mu prepustiti izbor podne obloge prema afinitetima a zatim u prostorijama sa „hladnim“ podovima (keramika kamen …) projektovati kombinaciju blagog podnog grejanja i zidnog grejanja/hlađenja, dok u prostorijama sa toplim oblogama (drvo, tepih …) treba projektovati zidno grejanje/hlađenje kao jedino.
Kao posebnu prednost površinskih sistema grejanja i hlađenja treba istaći da su oni idealni za kombinaciju sa toplotnim pumpama kao izvorom energije. Razlog za to leži u činjenici da su površinski sistemim nisko temperaturski. Temperatura vode u njima je pri grejanju maksimalno 45°C a pri hlađenju minimalno 13°C. Ovako umereni temperaturski zahtevi omogućavaju toplotnim pumpama ne samo da zadovolje kompletne potrebe po pitanju maksimalne temperature u grejnim telima već i da rade u najoptimalnijem režimu. Rad toplotne pumpe u optimalnom temperaturskom režimu omogućava maksimalne stepene uštede koji zavisno od kvaliteta i vrste toplotne pumpe dostižu i do 7 puta.
